Prof. Dr. Sevin Aksoylu, 'Eskişehir'de kentsel dönüşümün sanayi mirası ve kent kimliği üzerindeki etkileri" adlı çalışmasıyla bu yıl üçüncüsü düzenlenecek Avrupa Sosyal ve Davranışsal Bilimler Konferansında oturum başkanlığı ve bildiri sunumu yapacak.
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ÖNEMLİ TARİHİ YAPILAR KORUNMALI
Prof. Dr. Sevin Aksoylu kentsel dönüşüm konusunda belli noktalara dikkat çekerek, "Kentsel dönüşüm yapılırken kentlerin yeni mekanlara ihtiyacı var. Ama burada sürdürülebilirlik çok önemlidir. Geçmişle süreklilik sağlayacaksınız, bölgenin ve bölgedeki kişilerin hafızasına saygı duyacaksınız; ama yüzünüzü de geleceğe çevireceksiniz. Bunu yapmamak ya da yapamamak gibi bir durum söz konusu olamaz"dedi. Prof. Dr. Aksoylu, "Kentlerin artık diğer kentlerle yarışabilmesi için farklılıklarını ortaya koyması gerekiyor. Bunun için hem gelenek dediğimiz sosyal özelliklerin hem fiziki mekan dediğimiz vista noktalarının, sokakların, dokuların yine aynı şekilde gelenek ve göreneklerin yanında teknoloji tarihini simgeleyen yapıların korunması lazım. Bu nedenle yerel karakteristikleri ve güçlü yönlerini vurgulamak gerekir"diye konuştu.
Bildiri çalışmasında, Eskişehir'de kentsel dönüşümün sanayi mirası ve kent kimliği üzerindeki etkilerini ve örneklem olarak da fabrikalar bölgesini ele alan Prof. Dr. Aksoylu, şehir merkezinde bulunan ve tarihsel miras açısından önem taşıyan fabrikaların koruma altına alınmadığını öne sürdü. Eskişehir'in kentsel gelişimini gözlemlemek için 2010 yılında bir araştırma yaptığını belirten Aksoylu, mevcut yapıların ruhsat tarihini ele alan ve coğrafi bilgi sistemleri üzerinde şu anda var olan yapıların yıllara göre dağılımını incelediğini kaydetti. Çalışmasında, özellikle 1923 ve 1950 yılları arasında Eskişehir fabrika bölgesindeki tarihî açıdan önem taşıyan yapıların değişim ve dönüşümlerini incelediğini aktaran Aksoylu, "1923 öncesi dönemde mübadele dolayısıyla özellikle Rus Savaşı'ndan sonra gelen göçmenler oldu. Onların yerleştiği mahalleler var. Bu yapıların birçoğu yıkıldığı için bir iki ufak izlere rastlıyoruz. Bunu da harita üzerinde gösterdim. 1923-1950 dönemini çalışmamdaki amacım; bu dönemin daha önce devlet eliyle yapılan Tülomsaş, Hava İkmal dediğimiz ama o dönemde ismi birazcık farklı olan 1933 yılında yapılan Şeker Fabrikasının bulunduğu yıllar. 1923-1950 döneminde özellikle bu fabrikalar bölgesi dediğimiz alana gelen göçmenlerin ağırlıklı inşa ettiği özel sektör eliyle taş ve toprağa dayalı kiremit ve tuğla fabrikaları gibi un fabrikalarının inşa edildiğini görüyoruz. Bu kentin gelişimine katkı sağlıyor. Çünkü 1923 öncesi dönemde Odunpazarı yerleşimi var. Mamure Mahallesi gibi göçmenlerin yerleştiği yerler var. 1923-1950 döneminde yine o fabrikalar bölgesinde inşa edilmesi nedeniyle bu alanın çevresinde Yenibağlar, Eskibağlar, Hoşnudiye Mahallesi gibi mahalleler oluşmaya başlıyor. Yani kent gelişmesi açısından önem taşıyorlar. Bu bildiride bu araştırmalara yer verildi. Çalışma kapsamında Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun bazı kararları, imar planlan ve bazı eski fotoğraflar incelendi. Bunun sonucunda bildiriyi hazırlamaya çalıştım" dedi.
BÜTÜNCÜL ÖLÇEKLİ BİR PLANLAMA İLE BU BÖLGELERİ DAHA İYİ KORUYABİLİRDİK
Tarihi dokuların korunması açısından eski fabrikaların bir bölümünü ya da sadece bacalarını korumanın gerçek anlamda bir koruma olmadığına dikkat çeken Aksoylu, şöyle devam etti: "Üretim fabrikasının bir bölümünü ya da tek bir bacasını yıkmamak korumak değildir. Eskiden Eskişehir'in şöyle bir şansı vardı; Odunpazarı bir konut bölgesi, Taşbaşı ticari işlerin olduğu bölge, fabrikalar bölgesi de sanayi. Yani kent merkezinde bulunan bölgelerin yürüme mesafesinde olmaları bir avantaj taşıyordu. Turizm açısından bu bölgelerle ilgili olarak turist sayısının arttığı söyleniyor. Bu, kentin pazarlanmasında çok önemli bir parametre olarak ele almıyor. Bütüncül ölçekli bir planlama ile bu bölgeleri daha iyi koruyabilirdik. Ben, yeni yapılar yapılmasın ya da mülki haklan gasp edilsin anlamında bunu söylemiyorum. Tescilli yapıların yanı sıra yeni yapılar yapılabilir." Kentsel dönüşüm konusunda belli noktalara dikkat çeken Aksoylu, şunlan söyledi: "Kentsel dönüşüm yapılırken kentlerin yeni mekânlara ihtiyacı var. Ama burada sürdürülebilirlik çok önemlidir. Geçmişle süreklilik sağlayacaksınız, bölgenin ve bölgedeki kişilerin hafızasına saygı duyacaksınız; ama yüzünüzü de geleceğe çevireceksiniz. Bunu yapmamak ya da yapamamak gibi bir durum söz konusu olamaz. Yeni kentsel mekânlan oluştururken birazcık bunlann da göz önünde bulundurulması gerektiğini vurgulamaya çalışacağım. Kentlerin artık diğer kentlerle yanşabilmesi için farklılıklannı ortaya koyması gerekiyor. Bunun için hem gelenek dediğimiz sosyal özelliklerin hem fiziki mekân dediğimiz vista noktalannın, sokaklann, dokulann yine aynı şekilde gelenek ve göreneklerin yanında teknoloji tarihini simgeleyen yapılann korunması lazım. Geçmişinde zengin bir tarihi ve anılan üreten çoklu ilişkiler ağına sahip olan kentler, büyüyerek izlerini yitiren büyük kentlere ve metropollere dönüştüğünde ve kentsel belleğin olası tüm izleri ortadan kalktığında kartpostallar ve eski fotoğraflar, amlann yerine geçmeye çalışır. Gerçek izlerden daha temiz; ancak iki boyutlu fotoğraf ve kartpostallar imgenin zaman ve mekândaki değişik yanlanm ortaya çıkaran gerçekliğe sahip değildirler. Bu nedenle taklit etmek, kopyalamak, yıkıp yeniden yapmak ya da tamamen tahrip etmek yerine kentlerin izlerini kaybetmemek, yerel karakteristikleri ve güçlü yönlerini vurgulamak gerekir."